Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Doğu Karadeniz Odalar ve Borsalar İstişare Toplantısı, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Yönetim Kurulu Başkanımız Eyyüp Ergan’ın katıldığı toplantıda turizmden ulaşıma, yatırımlardan teşviklere kadar yapılacak çalışmalarla ilgili görüş alışverişinde bulunuldu. Sonuç bildirisinde sektörlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri dile getirildi.
Toplantının açılışında konuşan Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı ve TOBB Başkan Yardımcısı Salih Zeki Murzioğlu, Doğu Karadeniz Bölgesinin ekonomik kalkınmasına yönelik güç birliği yapmak adına düzenledikleri TOBB Doğu Karadeniz Odalar ve Borsalar toplantısına ev sahipliği yapmaktan büyük mutluluk duyduklarını belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Bölge olarak pek çok değere sahibiz. Bugün burada bu masa etrafında toplanmamızın asıl nedeni bu değerlerimizi ekonomiye kazandırmaktır. Geçtiğimiz yıl Rize’de yaptığımız toplantıda bunları konuşmuştuk. Gündeme getirdiğimiz hususların bazılarında bir miktar yol almış olsak da konuşulacak daha çok işimiz var. Bizler bölgemizin kalkınmasını kendine sorumluluk edinenler olarak konuşmaktan ve anlatmaktan vazgeçmememiz gerekiyor. Amaç hasıl olana kadar konuşacağız. Önemli olan birlikte hareket etmek. Samsun olarak avantajlı bir konumdayız, gelişmeye açık taraftayız. İstiyoruz ki bu avantaj Karadeniz havzasına yayılsın ve hepimize katkı sağlasın. Bu vesileyle Karadeniz havzasında ticaretin, lojistiğin ve bölgesel iş birliğinin geleceğini şekillendirmeyi hedefleyen önemli bir projeyi paylaşmaktan mutluluk duyuyorum. Odamız liderliğinde Gürcistan Acara ve Bulgaristan Varna Ticaret ve Sanayi Odalarıyla Avrupa Birliği destekli Karadeniz Havzasında Sürdürülebilir Lojistik ve İş birliği Ağı Projesi’ni yürüteceğiz. Projeyle lojistik sektöründe kurumlar arası iş birliğini artırmak, dijital ve yeşil dönüşümü desteklemek ve bölgesel ticaretin önündeki engelleri azaltmayı hedefliyoruz. Bölgemize büyük katkı sağlayacağımız bu proje vesilesiyle de sıklıkla bir araya geleceğiz, bölgemizin lojistik sektöründe olan ihtiyaçları, yapılması gerekenleri, sürdürülebilirlik ve dijital dönüşüm gibi anahtar unsurlarla değerlendireceğiz.”
Rize Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Şaban Aziz Karamehmetoğlu da Artvin, Rize, Trabzon, Giresun olarak araziden muzdarip olduklarını, yapımı süren lojistik alanda geliştirilecek işlerle ekonomiyi ileriye taşıyabileceklerini ifade ederek şöyle konuştu:
“Cumhurbaşkanımızla son Rize ziyaretinde demiryolu ile ilgili görüştüm. Oda ve borsalar olarak demiryolu sözüyle ilgili teşekkür ettim. Üyelerimize moral vermek, moral aşılamak durumundayız. Bölgemizin olmazsa olmazı bacasız sanayi durumunda olan turizmdir. Bu konuda mutlaka ortak çalışmalar yapmak, fuarlara ortak katılmak durumundayız. Oturup beklersek turist ayağımıza gelmez. Rize ve Trabzon turizm komiteleri ortak ve verimli toplantılar yapıyor. Bunları daha genişletmeli, diğer illeri de katmalıyız. Her ilin büyük potansiyeli var ama dersimize çok iyi çalışmalıyız. Bölgenin doğu tarafında da Su Ürünleri İhtisas OSB çalışmalarını destekliyoruz.”
Yönetim Kurulu Başkanımız Eyyüp Ergan da, özellikle fındıkta verim ve kaliteyi artırmaya yönelik çalışmaların yanı sıra tarımın en büyük zararlılarından biri olan kahverengi kokarca böceğiyle mücadelede tüm paydaşların birlikte hareket etmesi gerektiğine vurgu yaparak şunları söyledi:
“Trabzon’da 30 yıl önce 90 bin ton olan fındık üretimi, bugün 35 bin tonlara kadar geriledi. Elbette bu düşüş yalnızca Trabzon’da değil, diğer illerde de yaşanıyor. Bunun mutlaka bir tedbiri olmalı. Dünyada 2,5–3 milyar dolar gelir getiren başka bir tarım ürünü neredeyse yok. Dolayısıyla fındığa gereken önemi vermemiz gerekiyor.
Fındığın yanı sıra diğer tarım ürünlerine de büyük zararlar veren kahverengi kokarca böceğiyle mücadelede neler yapabileceğimizi konuşmalıyız. Bu konuda herkes üzerine düşeni yerine getirmeli. Biz borsa olarak geçen yıl belediyelerimizle birlikte kışlaklardaki mücadeleyi destekledik. Çalışmaları sürdürmek gerekiyor. Bununla ilgili bir Avrupa Birliği projemiz de var.
Kokarca ile mücadelede yalnız kalmamamız lazım; çünkü bu zararlı Türkiye genelinde hızla yayılıyor. Büyük bir sorun yaratacak gibi görünüyor. Bu nedenle birbirimize destek olmalıyız.”
Toplantıda daha sonra oda-borsa başkanları tarafından özetle şu görüşler dile getirildi:
1. Ortak Hareket ve Bölgesel İş birliği
Karadeniz Bölgesi’nin ekonomik, sosyal ve sanayi gelişimi için tüm oda ve borsalarımızın birlikte hareket etmesi büyük önem taşımaktadır.
Bölgede Ur-Ge ve Bakanlık destekli projelerin ortak yürütülmesi, kurumlar arası etkileşimin artırılması önerilmiştir.
Bölge içi tedarik zincirinin güçlendirilmesi ve işletmelerin birbirini tanımasına yönelik bölgesel iş birliği platformları oluşturulmalıdır.
2. Lojistik ve Ulaşım Altyapısı
Samsun–Sarp Demiryolu hattı, Karadeniz ekonomisinin omurgası niteliğindedir. Bu hattın yapılması, bölge illerinin üretim ve ihracat kapasitesini doğrudan etkileyecektir.
Rize’de yapımı süren lojistik merkezin iç bölgeye bağlantıları güçlendirilmelidir.
Lojistik alanda kalifiye insan kaynağı yetiştirilmesi için mesleki eğitim programları artırılmalıdır.
3. Finansmana Erişim ve Kredi Sorunları
KOBİ’ler ve emek yoğun sektörler, özellikle son dönemde finansmana erişimde ciddi zorluklar yaşamaktadır.
TOBB desteğiyle uygulamaya alınan ve takdirle karşılanmakla birlikte Nefes ve KGF kredilerinde limitler yetersiz kalmakta, bankalar kredi kullandırımlarında katı davranmaktadır.
Kredilere erişimde ilçe işletmelerine düşük pay düşmekte, bu da bölgesel dengesizliği artırmaktadır.
Finansman yetersizliği nedeniyle birçok işletme üretimi kısma veya faaliyetini durdurma noktasına gelmiştir.
4. Üretim, Sanayi ve Emek Yoğun Sektörler
Sanayi yatırımlarının Marmara ve Ege bölgelerinde yoğunlaşması, Karadeniz’in sanayi gelişimini yavaşlatmaktadır.
TOBB öncülüğünde ilgili bakanlıklarla birlikte bölgesel sanayi planlaması yapılmalıdır.
Emek yoğun sektörlerde (özellikle tekstil) yaşanan daralma ciddi istihdam kaybına yol açmıştır.
Sigorta primleri ve enerji maliyetleri düşürülmeli; özellikle emek yoğun sektörlerde prim teşviki uygulanmalıdır.
Küçük ve orta ölçekli işletmeler için üretim ve istihdamı koruyucu özel kredi ve destek paketleri hazırlanmalıdır.
Tekstil sektörünün yeniden canlanması bölgesel istihdam ve ekonomik toparlanma açısından kritik görülmektedir.
5. Tarım, Fındık ve Çay Sektörleri
Fındıkta verim ve kalite düşüklüğü, kokarca zararlısı ve fiyat istikrarsızlığı üreticiyi, sanayici, ihracatçıyı olumsuz etkilemektedir.
Bakanlığın bu konuda etkin müdahale programları yürütmesi ve zararlı ile mücadele için AB projeleri desteklenmelidir.
Çay sektöründe yanlış gübreleme politikaları nedeniyle toprak ve su kaynakları zarar görmektedir:
Alan büyümemiş olmasına rağmen azot ve fosfor kullanımı her yıl artmakta, bu durum yeraltı sularını zehirlemekte ve kıyı balıkçılığını olumsuz etkilemektedir.
Aşırı gübreleme sonucunda çay bitkisi odunsu yapıya dönüşmüş, en kıymetli kısmı olan “ekstrakt” (uç yaprak ve tomurcuk) oranı azalmıştır.
10 yıl önce 1 kg kuru çaydan 350–380 bardak çay elde edilirken bugün 300 bardağın altına düşülmüştür.
Çayda organik üretime geçiş, doğal gübreleme ve sürdürülebilir kalite politikaları hayata geçirilmelidir.
6. Vergi, Denetim ve Mevzuat Uygulamaları
MASAK ve vergi denetimlerinde işletmelere yönelik aşırı bürokratik uygulamalar büyük sıkıntı yaratmaktadır.
İşletmelere açıklama ve savunma hakkı tanınmadan cezai işlemler uygulanması özel sektörde güven kaybına yol açmaktadır.
Emek yoğun sektörlerde sigorta primlerinin artırılması üretim kapasitesini düşürmekte; primlerin azaltılması ve teşvikli hale getirilmesi gerekmektedir.
7. Kamu-Özel Sektör İlişkisi ve Rekabet
Tarım Kredi Kooperatiflerinin farklı sektörlerde faaliyet göstermesi, özel işletmeler açısından haksız rekabet doğurmaktadır. Özellikle Bereket Sigorta markasıyla girdiği sigorta sektöründe diğer acentelerin çok altında fiyat vermekte, müşteri datasına çok kolay ulaşabilmekte ve özel sigortalardan farklı olarak daha fazla taksit imkanı sunabilmektedir.
Kamu kurumlarının özel sektöre yönelik yaklaşımı destekleyici ve rehberlik edici nitelikte olmalıdır.
İş insanlarının kendini güvende hissedebilmesi için kamu-özel sektör ilişkilerinde güven ortamı güçlendirilmelidir.
8. Bölgesel Kalkınma ve Planlama
Bölge genelinde SWOT analizi ve Master Plan hazırlanarak güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler belirlenmelidir.
Mavi ekonomi, yeşil ekonomi, turizm ve endemik bitki çeşitliliği bölgenin yeni kalkınma eksenleri olmalıdır.
Karadeniz’de İhracat Platformu ve KOBİ Ar-Ge/Danışmanlık Merkezleri kurulması önerilmektedir.
9. Ekonomik Daralma ve Önleyici Tedbirler
Artan enflasyon ve finansman maliyetleri işletmeleri zor durumda bırakmaktadır.
Kış döneminde destekleyici önlemler alınmalı; emek yoğun sektörlere özel likidite ve enerji desteği sağlanmalıdır.
İş dünyasının önünü görebilmesi için düşük faizli işletme kredileri ve vergi erteleme uygulamaları değerlendirilmelidir.
10. Sonuç ve Ortak Çağrı
Karadeniz Bölgesi Oda ve Borsa Başkanları olarak, bölgesel kalkınma için ortak hareket etme kararlılığımızı yineliyor;
Ulaşım altyapısının geliştirilmesi, Samsun – Sarp Demiryolu Hattı Projesinin ivedilikle hayata geçirilmesi
Tekstil gibi emek yoğun sektörlerin korunması,
Üretim ve finansman politikalarının iyileştirilmesi,
Tarım (fındık ve çay) ve turizm sektörlerinde sürdürülebilirliğin sağlanması hususlarında iş birliği içinde çalışmaya devam edeceğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz.
Bir sonraki toplantının Giresun Ticaret ve Sanayi Odası ev sahipliğinde yapılmasına karar verildi.
GENİŞ DÜZEYDE KATILIM
Toplantıya Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı ve TOBB Başkan Yardımcısı Salih Zeki Murzioğlu, Rize Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Şaban Aziz Karamehmetoğlu, Samsun Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Çakır, Trabzon Ticaret Borsası Başkanı Eyyüp Ergan, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Erkut Çelebi, Rize Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Ahmet Arif Mete, Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan, Ordu Ticaret Borsası Başkanı Ziver Kahraman, Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Akçay, Artvin Ticaret Borsası Başkanı Osman Akyürek, Bulancak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ali Fatoğlu, Terme Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Ekmekçi, Çarşamba Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ayhan Sonkaya, Havza Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Erkan Acar, Ünye Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İrfan Akar, Ünye Ticaret Borsası Başkanı Mustafa Uslu, Ardeşen Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Kuyumcu, Çarşamba Ticaret Borsası Başkanı Kazım Gürol Yılmaz, Pazar Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Nevzat Bayraktutan, Bafra Ticaret Borsası Başkanı Tarık Erol, TOBB Daire Başkanlığından Tahir Argüç, bölge odalarının yönetim kurulu üyeleri, genel sekreterleri ve diğer ilgililer katıldı.
